نکات مهم برای دوخت های روی کار

دوخت های روی کار با یک یا بیشتراز یک نخ جلوه زیبا و قشنگی به لباس میدهد.ظرافت کاری بخش مهمی از دوخت به حساب میآید که مهارت و هنر خیاط را نشان میدهد.برای دنبال کردن دوخت صاف و منظم میتوانید از یک نوار کاغذی برای راهنمای مستقیم دوخت خود کمک بگیرید.و یا اینکه از اسپری مخصوص که بین نوار کاغذی و پارچه زده میشود و سپس دوخت انجام میگیرد استفاده کنید.گاهی دوخت در گوشه های لباس مانند یقه.مچ و یا کمر کمی مشکل است.به وسیله نخ بلند که به گوشه ها وصل کرده اید میتوانید دوخت گوشه ها را انجام دهید.

 

برای دوخت لبه های ضخیم و کلفت مانند جین.میتوانید ازیک کارتن مقوایی ضخیم استفاده کنید. که با قرار دادن آن به انتهای آخر پایه دوخت خود راتمیز انجام دهید.اگر نتوانستید نخ مخصوص برای دوخت روی کاری(که عموما باید ضخیم باشد)با رنگ مورد نظر لباس خود را تهیه کنید. میتوانید سوزن چرخ را با دو ردیف نخ کتان معمولی بارنگ مورد نظر نخ کنیدو دوخت خود را انجام دهید.هنگام دوخت از رو باید کشش نخ را عوض کنید چون نخ های مخصوص روکاری ضخیم تر از نخ های معمولی هستند. اگر پارچه شما کلفت و ضخیم است ابتدا لبه های ضخیم را که معمولا روی درز ها میباشد به وسیله چکش به آرامی ضربه بزنید تا محل مورد نظر صاف شود و بعد دوخت را انجام دهید.

مهم‌ترین پارچه‌های دستباف ایرانی

دارایی ـ ایکات

روشی کهن در بافت پارچه‌های منقش با رنگ‍‎­ناپذیر کردن نخ‌ها پیش از بافتن آن­‌ها است تا به موازاتی که کار بافتن پیش می‌رود، نقش نیز نمودار شود. در حال حاضر این پارچه را تنها می‌توان در کارگاه‌های محدودی در شهر یزد مشاهده کرد. تا چند سال قبل، ایکات با ابریشم طبیعی تولید می‌شد، اما اکنون از نخ ویسکوز برای تار و از ابریشم مصنوعی یا ویسکوزرایون فیلامنت برای پود استفاده می‌شود. با روش ایکات، انواع پارچه­‌ی رولحافی، بقچه، سوزنی و رومیزی تولید می‌شود.

چوقا

چوقا یا چقا یا چوغا به عبای دهقانی و عشایری معروف است. در واقع کت دراز و بی‌­آستینی است که مردان عشایر و روستایی به صورت عبا روی لباس­‌های دیگر خود می­‌پوشند. تولیدکنندگان این پارچه، اکثراً زنان روستایی هستند. چوقا معمولا دارای دو رنگ سیاه و سفید ( یا سرمه­‌ای و سفید ) است. مواداولیه­‌ی چوقا را نخ پشمی و نخ پنبه­‌ای تشکیل می­‌دهد.

مخمل‌ کاشان

زربفت‌ یزد

زربفت‌هایی که به دست زنان زردشتی یزد بافته می‌شد

پارچه‌ی زری­‌دوزی اصفهان

 

عبای لار

مغزی یقه،یقه هفت،یقه ایستاده،یقه با روبان سرخود

مغزی یقه

نوار مغزی را در حالی که پشت پارچه داخل قرار گرفته،دولا کنید و اتو بزنید.یک لبه بلند آن را تا بگذارید و اتو بزنید.لبه دیگر مغزی را از رو به گودی یقه بدوزید.اضافه درز ها را برش دهید.نوار مغزی را به روی اضافه درز ها به طرف داخل برگردانید و لبه تا گذاشته آن را به درز گودی یقه پس دوزی کنید.

یقه هفت

لبه های یقه را به شکل 7 بریده و از رو به هم بدوزید.درز را باز کنید و اتو بزنید.یقه را دولا کرده،درز آن را با وسط جلوی لباس منطبق کنید و دوخت را از همانجا شروع کرده و خاتمه دهید.لبه های باز یقه را با هم به گودی یقه بدوزید.روی اضافه درز وسط جلوی یقه را چرت دهید.یقه را به طرف بالا و اضافه درز ها را به طرف پایین اتو بزنید.به فاصله نیم سانتی متری از لبه،روی گودی یقه را چرخ کاری کنید.

یقه ایستاده

قسمت های یقه را در حالی که دوطرف روی پارچه روی یکدیگر قرار گیرند با سنجاق به هم وصل کنید و سپس بدوزید.اضافه درز را تا فاصله نیم سانتی متر ببرید و اطراف درز را با قیچی چاک های کوچک بدهید(چرت دهید).یقه را از طرفی که لایی چسبانده اید به لبه دور گردن بدوزید.اضافه درز را به طرف داخل یقه اتو کنید.طرف دیگر یقه را که بدون لایی است روی درز دور گردن برگردانده ،بدوزید.

یقه با روبان سرخود

یقه را از درازا تا کنید.طرف روی پارچه در داخل قرار میگیرد.دولبه یقه(قسمت روبان) را تا جاییکه علامت زده شده،به یکدیگر بدوزید.اضافه درز را تا فاصله 0/5 سانتی متری ببرید.دور گوشه آن را گرد کرده و روبان را به سمت رو برگردانید.یک طرف لبه یقه را به دور یقه بدوزید.طرف دیگر را روی درز برگردانده،بدوزید.

محکم کردن چاک دامن یا محل دکمه ها

چاک دامن و دکمه هایی که درقسمت پایین جلو لباس دوخته میشوند.اگر محکم کاری نشوند خطر کنده و پاره شدن را دارند و به لباس آسیب وارد میکنند.بعضی کارها است که از خطر پارگی و خراب شدن لباس جلوگیری میکند.دوختن قزن فلزی از طرف پشت دامن،در قسمت بالا،از جایی که درز باز چاک شروع میشود،از کشیدگی درز چاک و پاره شدن آن جلوگیری میکند. همچنین برای محک کردن جادکمه پایین جلو لباس،میتوانید دور تا دور جا دکمه را چرخ کاری کنید . بدلیل اینکه جادکمه هایی که در پایین لباس هستند،اگرچه تقریبا بدون استفاده میباشد،اما چون در این قسمت، لباس در معرض کشش و حرکت قرار دارد جادکمه اغلب پاره میشود. با این روش به مقاومت آن کمک میکنید.

محکم کردن چاک لباس:

یک بندینک فلزی از طرف پشت لباس،ابتدای چاک قرار داده و بدوزید.سعی کنید دوخت را طوری انجام دهید که از طرف روی لباس دیده نشود.

محکم کردن آخر جادکمه:

تمام دکمه ها را بجز دکمه آخری ببندید. با دوخت ریز و مستقیم اطراف جادکمه را چرخ کنید.

لوازم مخصوص علامت گذاری

جهت انتقال طرح ها از روی کاغذ مدل یا الگو بر روی پارچه، از روش های سریع و ساده مانند رولت صاف و یا ماژیک مخصوص خیاطی استفاده کنید. این دو ابزار پارچه را خراب نمی کند و اثرهایی که می گذارد خیلی سریع پاک می شوند و از بین میروند.

چند نکته مهم برای دوخت خوب و تمیز:

1- پایه دوخت منظم که لایه های پارچه را در حال دوخت یکنواخت نگه میدارد و پارچه های ظریف و نازک را منظم از زیر سوزن چرخ حرکت می دهد.

2-همیشه سوزن خود را بررسی کنید که سر آن شکسته نباشد. چون سوزن شکسته باعث چین خوردن پارچه می شود و دوخت را خراب میکند. بهتر است برای پارچه هایی که خیلی ظریف و یا حساس هستند از یک سوزن مخصوص آن نوع پارچه و همچنین جدید استفاده کنید تا از چین خوردن پارچه و جمع شدن نخ جلوگیری کند.

3- پلاک با سوزن معمولی که برای دوخت های مستقیم استفاده می شود. این پلاک از این که پارچه به داخل دندانه های سطح چرخ کشیده شود، جلوگیری می کند. هنگامی که از این پلاک برای زیگزاگ زدن استفاده می کنید،قسمت باز صفحه آن را با یک چسب بپوشانید، سپس با سوزن سوراخ کنید و بعد سوزن را با الکل خوب تمیز کنید.

4-پایه دوخت معمولی بهترین وسیله برای دوخت مستقیم ( راسته دوزی) است، زیرا سطح زیر پایه صاف است و به راحتی پارچه از زیر آن عبور میکند.

5- با رولت صاف یا با ماژیک مخصوص خیاطی علامت گذاری کنید.هنگامی که میخواهید از رولت استفاده کنید، کار را روی یک سطح محکم و صاف قرار دهید و کمی با رولت فشار دهید. برای این که علامت ها خیلی واضح دیده شود ، هرگز از کاربن استفاده نکنید، زیرا کار را خراب میکند.

روش جلوگیری از جمع شدن و چین خوردن دوخت:

1- ابتدا سوزن را وارد پارچه کنید، سپس پایه را پایین بیاورید. برای این که از جمع شدن نخ جلوگیری کنید، قبل از اینکه دوخت را شروع کنید، سر نخ را با یک دست نگه دارید و با دست دیگر پارچه را.

2-هنگام دوخت یک دست خود را جلو و دست دیگر را عقب کار قرار دهید تا دوختی صاف داشته باشید.هرگز هنگام دوخت پارچه را نکشید، چون باعث خراب شدن دوخت میشود و ممکن است سوزن چرخ بشکند.

گلدوزی بر روی تور

استفاده از تور که بر روی آن گلدوزی شده باشد،به عنوان یقه یا در روی کمر،یا لبه پایین لباس،جلوه زیبایی به لباس میدهد.از این روش برای درست کردن لباس شب نیز میتوانید استفاده کنید.

روی تور را میتوانید با چرخ معمولی نیز گلدوزی کنید.هنگام دوخت پایه را بردارید.روی بعضی از چرخ ها از یک پایه مخصوص رفوگری نیز میتوانید استفاده کنید.دولایه تور را بر روی لایی مخصوص گلدوزی که در آب حل میشود،جهت محکم شدن کار،روی هم قرار داده و هر سه را باهم داخل حلقه مخصوص گلدوزی بگذارید.برای گلدوزی روی تور از یک سوزن باریک و ظریف و نخ مخصوص گلدوزی با چرخ،استفاده کنید.اگر میخواهید گلدوزی شما حالت براق و درخشندگی داشته باشد از نخ های ابریشمی و ریون استفاده کنید. برای ضخامت گلدوزی میتوانید چند بار از روی طرح بگذرید و یا اینکه بعضی از قسمت ها را به صورت توپر کار کنید.

گلدوزی بر روی تور با چرخ

1- با ماژیک مخصوص بر روی تور طرح دلخواه خود را بکشید. رنگ ماژیک در آب حل میشود و از بین میرود.

2-پایه چرخ را بردارید. سوزن باریک و ظریف مخصوص گلدوزی را روی چرخ قرار دهید.

3-دولایه تور و دولایه از لایی مخصوص (که در آب حل شود) را روی هم قرار داده و سپس باهم داخل حلقه مخصوص گلدوزی کرده،زیر چرخ قرار دهید.اهرم بالابرنده پایه را پایین بیاورید تا بتوانید کشش نخ را کنترل کنید.

4-چرخ را روی دوخت مستقیم تنظیم کنید.نخ ماکو را روی سطح کار بیاورید چند دوخت روی هم برای محکم کردن نخ ها انجام دهید و سپس اضافی نخ را قیچی کنید.

5-حلقه گلدوزی را کاملا روی سطح پایین چرخ با هر دو دست نگه دارید.چرخ را با یک سرعت ثابت و غیرقابل تغییر حرکت دهید.از سوزن به عنوان مداد استفاده کنید.حلقه را نگه دارید و به طرف جایی که باید بدوزید،بچرخانید.

6-در پایان لایی مخصوص را که زیر تور برای محکم شدن کار قرار داده بودید بردارید،سعی کنید تمام تکه ها را از زیر کار جدا کنید.سپس قسمتی را که گلدوزی شده را داخل آب سرد کرده،تا باقی مانده لایی در آب از بین برود.سپس روی تور را،یک پارچه تمیز انداخته و اتو بزنید.

کمربندی از نوارهای به هم بافته شده

برای درست کردن کمربندی با نوارهای بافته شده،دور کمر را بر روی لباس اندازه گیری کنید و به اندازه 4 سانتی متر برای پایان کار به آن اضافه نمایید.نوارهاتا پایان نوک آن به هم بافته خواهند شد.برای کمربندی با رنگ های متفاوت،از چهارنوار که دو روی آن یکی باشد(پشت و رو نداشته باشد) وطول آنها 1/3 بزرگتر از دور کمر لباس باشد،باید تهیه کنید.فرضا اگر اندازه کمر تمام شده،69سانتی متر است،طول هر یک از نوار باید92 سانتی متر باشد.برای نوک های کمر از نوار ساتن،به دلیل این که مقاوم میباشد،استفاده کنید.اندازه طول نوار ساتن باید تقریبا ده برابر پهنای یک نوار باشد.

روش درست کردن کمربند

1-نوارها را به گروه های دوتایی تقسیم کنید و آنها را شماره گذاری نمایید (1-2-3-4). بعد از این در طول کار،نوارها را با شماره مشخص کنید.دو به دو انتهای نوارها را چسب بزنید.

2-انتهای دو نوار را که چسب دارد کنارهم قرار دهید.سپس نوار2 را از نوار 3 و از بالای نوار 4 عبور دهید همچنین نوار 3 را از بالای نوار 2 و از زیر نوار 1 عبور دهید.نوار 4 را از زیر نوار2 و از بالای نوار 1 رد کنید.

3-نوار 3 و4 را به طرف رو تا بزنید طوری که هم ردیف و موازی با نوار 1 و2 شود.

4-نوار 2 را به طرف پشت تا بزنید و از زیر نوار1،بالای نوار3 و از زیر نوار4 عبور دهید.

5-نوار 1 را به طرف پشت تا بزنید و از زیر نوار 3 و روی نوار 4 بگذرانید.

6-نوار های 1 و2 را به طرف رو تا بزنید،طوری که هم ردیف و موازی با نوار 3 و4 باشند.

7-نوار 3 را به طرف پشت تا بزنید و از زیر نوار4، روی نوار 2 و زیر نوار 1 بگذرانید.

8-نوار 4 را به طرف پشت تا بزنید و از زیر نوار2،روی نوار یک،بگذرانید.مراحل 3 تا 8 را،تا پایان کار ادامه دهید.

9-وقتی کمر بافته شده به بلندی مورد نظر (اندازه دور کمر) رسید،عرض نوارها را چرخ کنید.دونوار ساتن به پهنای 1/5 سانتی متر،که هر یک،یک سانتی متر بلند تر از پهنای کمر بافته شده باشد،ببرید.

10-هرکدام از دو نوار ساتن را،به دو سر کمر،یکی را از طرف رو و دیگری را از طرف زیر بدوزید.به این صورت که نوار را روی سر کمر کذاشته و دوسر لبه نوار ساتن را به بیرون تا زده و لبه پایینی نوار ساتن را بدوزید.اضافه کمر بافته شده را از 0/5 سانتی متری لبه دوخت نوار ساتن،قیچی بزنید.

11-نوار ساتن را برگردانید و سپس حاشیه قیچی خورده کمر را در زیر آن مخفی کنید و با دست لبه دیگر نوار ساتن را روی کمر بدوزید.سپس روی نوار ساتن را شکل قزن مخصوص دامن بدوزید.

کمر کشی

برای کمر شلوار یا دامن به جای لایی میتوانید از کش پهن با طرح لانه زنبوری استفاده کنید. این کش طوری درست شده است که در داخل تا نمی خورد. اگر کمر را با این نوع کش درست کنید به کمر حالت کشی و چین خوردگی نمیدهد. اما در عوض خیلی راحت است و کمر به بدن کاملا می چسبد. در این حالت چون از کش در داخل کمر استفاده می کنید. می توانید حتی یک تا 2 سانتی متر کمر را گشادتر بگیرید (نه بیشتر). پهنای کش باید به اندازه پهنای کمر یک الی 2 میلی متر کمتر باشد دوسر کش را به دولبه کمر بدوزید.

1-ابتدا لبه کمر را با دوخت زیگزاگ پاک دوزی کنید. کمر را به دامن بدوزید. بعد از دوخت درز را به صورت پله ای قیچی کنید.(یعنی دوسر لبه را باهم نبرید.بلکه یک لبه را کمتر از لبه دیگر برش دهید.)تا محل دوخت کلفت نباشد و سپس درز را به طرف بالا اتو کنید.

2-کش را یک تا 2/5 سانتی متر کوتاه تر از دور نوار کمر ببرید و روی قسمت پشت پارچه سرکمر در محل درز.قراردهید.و دوسر آن را سنجاق بزنید.

3-کش را روی درز دوخته شده کمر قرارداده و سنجاق بزنید.آن را با دودست خود به نرمی نگهدارید تا کاملا با دوخت زیگزاگ روی کش و لبه ها را بدوزید.

4-لبه ها را به طرف کمر اتو بزنید. کمر را تا بزنید.طوری که روی پارچه در داخل قرارگیرد و لبه کمر را با لبه بالایی کش مرتب کنید.سرانتهایی کش را بدوزید. در این حالت کش را نکشید.اضافه گوشه بالا را ببرید و انتهای دوسر درز را به صورت پله ای برش بزنید تا درز ضخیم به نظر نیاید.

5-کمر را به سمت رو برگردانید. لبه اضافه کمر را تا 2 سانتی متری بعد از زیپ به طرف داخل تا زده و با دست پس دوزی کنید.

6-طول کمر را به صورت عمودی سنجاق بزنید.سپس از سمت رو محل وصل کمر به دامن را درست زیر درز طوری چرخ کنید که دوخت روی کمر دیده نشود. روی لبه کمر قزن را همراه با کش بدوزید.

کش دوزی

چین دادن با نخ های مخصوص (کش دوزی)بسیار راحت و زیباست. بیشتر روی لباس های ظریف و سبک انجام میگیرد. بر روی مچ ها. دور کمر. تکه سرشانه. بالاتنه و یا روی قسمت باسن دامن کاربرد دارد.و یک نمای قشنگ و ظریف و زنانه به لباس میدهد. دوخت آن بر روی پشت پارچه با دوخت زیگزاگ بر روی نخ کشی انجام میگیرد.

روش کار:

1-ابتدا لبه پایین را به صورت باریک چرخ کنید. بر روی پشت پارچه به وسیله وسایل مخصوص (صابون یا ماژیک مخصوص) محل دوخت کش را با فواصل یک تا دوسانتی متری از هم علامت بزنید.

2-نخ کشی را بر روی محل هایی که علامت زده اید قرار دهید درجه زیگزاگ را به اندازه ای که از روی نخ رد شود میزان کنید.نباید کش را سوراخ کند و یا این که زیگزاگ ها بزرگ باشد هنگام دوخت کش را نکشید.تمام طول محل علامت زده را بدوزید و مقداری از کش را در دوطرف کار(شروع و خاتمه کار) اضافه بگذارید.

3-درز را از طرف پشت سنجاق بزنید.طوری که روی لباس به طرف داخل باشد.آن را داخل دستتان کنید و هر دفعه دو ردیف نخ را از دوطرف سر آن بکشید و چین های آن را میزان کنید. دوسرنخ را گره زده و اضافه آن را قیچی کنید.

4-درز را با دوخت ریز و مستقیم بدوزید. گره های کش را از پایه چرخ دور نگهدارید. یک بار دیگر روی کش ها را برای محکم نگه داشتن آنها همرا با درز بدوزید.