تاریخچه ی دوخت تاپستری یا کوبلن

دوخت تاپستری که به ((کرباس دوزی)) نیز معروف است و در قرن موزدهم میلادی به ((برلین دوزی)) شهرت داشت محکم ترین و مقاوم ترین نوع رودوزی ها محسوب میشود.

تاپستری در طول سالیان متمادی بیشتر در خانه ها و برای رویه ی صندلی ها،کوسن ها و دیوار کوب ها استفاده میشود. تاپستری با نخ و سوزن بر روی پارچه های کرباس محکم یا پارچه های کتان با بافت یکدست و یکنواخت کار میشود.در گذشته،اغلب تاپستری بر روی پارچه های نرم و لطیف ابریشمی و پارچه های نخی و با نخی با تاب زیاد کار میشود که این نوع دوخت را به اندازه ی کافی سفت و محکم میکرد تا برای رویه ی صندلی ها،کوسن ها و بالشتک هایی که برای زانو زدن بر روی آن در کلیسا استفاده میشود،مقاومت داشته باشد.

دوخت های تاپستری

انواع دوخت های مورد استفاده در تاپستری که در طول سال ها ابداع شده است نه تنها برای تزیین و پوشاندن زمینه بلکه برای ایجاد استحکام نیز به کار میروند.نخستین دوخت ها که امروزه نیز به کار میروند.نخستین دوخت ها که امروزه نیز به کار می روند دوخت اریب(که به دوخت ((نقطه ای ریز)) نیز معروف است) و دوخت ضربدری (که به دوخت ((نقطه ای درشت)) نیز معروف است) هستند.

نخ ها ممکن است از نخ های پشمی که متداول ترین نخ هاست تا نخ های پنبه ای ابریشمی و فلزی متغییر باشد. نخ های فلزی را اغلب در قرن شانزدهم و هفدهم میلادی برای دوخت زمینه ی کار استفاده میکردند تا نقش مایه های دوخته شده با ابریشم را برجسته کنند و جلوه ی بسیار فاخری به آن بدهند. همچنین گاهی از منجوق برای پوشش کامل زمینه،دوخت نقش مایه ها و ایجاد سایه روشن ها استفاده میکردند. تاپستری یکی از قدیمی ترین انواع سوزن دوزی است که مصریان و فریگی ها آن را می شناختند. رومی ها آن را ((ُپوس پولویناریوم)) (opus pulvinarium) به معنی((کوسن دوزی)) مینامیدند که همانطور که از نام آن بر میآید،از آن برای دوخت رویه ی کوسن هایی که درمهمانی ها و اعیاد بر روی آن لم میدادند،استفاده میکردند.

تاپستری برای مدتی طولانی با کار کلیسا مرتبط بود و بر روی پرده ها،بالشتک هایی که برای زانو زدن استفاده میشود،پرده ی محراب ها و نیز ردای کشیش ها به کار میرفت. یک لباده ی زیبایی کشیشی ویژه ی مراسم عشای ربانی که در کشور آلمان در قرن دوازدهم میلادی دوخته شده هنوز وجود دارد که با تصاویری از کتاب مقدس و نوارهایی از طرح های هندسی که دور آن ها را فرا گرفته طراحی شده است. همچنین از تاپستری در قرن دوازدهم و سیزدهم میلادی در انگلستان اغلب به صورت حاشیه هایی برای سوزن دوزی های مشهور آن ها به نام(( اُپوس انگلیکان)) (opus anglicanum) استفاده میشد.

تاپستری در قرن پانزدهم میلادی در فلورانس در جهتی کاملا متفاوت رشد یافت و شلال های بلند به صورت طرح های زیگزاگی روشن و درخشان،مانند شعله ی آتش و بسیار زینتی،به کار میرفت. این نوع تاپستری در آن زمان به عنوان سوزن دوزی فلورنتین (florentine) و بارجلو (bargello) معروف بوده است و پس از آن برای رویه ی صندلی ها،پرده های دیواری،پرده های محراب و به صوزت حاشیه برای کارهای تصویری استفاده شده است.

کاربردهای تاپستری

نه تنها فرش ها بلکه تاپستری های بافته شده ی تاروپودی و پرده ها نیز به دست زنان مبتکر سوزن دوز،با استفاده از دوخت های جدیدی که برای شبیه سازی بافت ها ابداع میکردند،تقلید میشد..

پرده ها،از هر دونوع بافته شده و سوزن دوزی شده،برای جلوگیری از سرما در آب و هوای سرد شمالی و محافظت در مقابل جریان هوای گرم در کشور های جنوبی لازم و ضروری بودند.

همچنین از پرده ها به عنوان وسیله ای برای جداسازی فضاهای بزرگ و ایجاد مکانی خصوصی استفاده میکردند.رویه دوزی شده،سوزن دوزی به قلمرو جدیدی راه یافت.در ابتدا طرح ها را به همان سبک سوزن دوزی کرول یا سوزن دوزی ژاکوبین می ساختند،با زمینه ی تیره و طرح های ساقه و درخت با شکوفه های پراکنده و گل ها و میوه ها که با نخ های پشمی به رنگ های روشن دوخته میشدند.بعد ها طرح ها ظریف تر شد،با زمینه های روشن تر و الگو هایی با سرسختی کمتر.

در قرن هجدهم میلادی،با پیدایش صندلی های گرد،طرح ها نیز به صورت مدور درآمد: طرح گل های صورتی،آبی و کرم جایگزین طرح هایی با سبک ژاکوبین گردید. درآلمان،یک سبک تصویری تر اتخاذ شد با تصویر هایی که مناظر کلاسیک را نشان میداد و برای پشتی صندلی ها به کار میرفت و گل ها و برگ ها و میوه های پراکنده برای نشیمن صندلی ها استفاده میشد.

دوزندگان فرانسوی رویکرد کلاسیک تری داشتند ودر طرح ریزی های تا حد امکان واقع گرایانه موفق بودند،به طوری که حتی در طرح صورت ها از برجسته نمایی استفاده میکردند.مناظر شبانی و روستایی با ایزد دخت ها و چوپانانی که با حلقه هایی از گل های رز کم رنگ و شکفته احاطه شده بودند و از نظر رنگ آمیری بسیار شبیه به فرش های اوبوسون (aubusson) بودند.همچنین در این دوره، در هلند،برخی از جالب ترین طرح های تاپستری برای پرده ها تولید شده بود که در آن ها تصاویری از زندگی روزانه،مانند صحنه بازار شلوغ،به طور جزئی و دقیق به نمایش گذاشته شده بود.

با شروع قرن نوزدهم میلادی،طرح های فاخر تری مورد توجه قرار گرفت. ویتیچ(wittich)، فروشنده ی پارچه اهل برلین،باید به چنین درکی رسیده باشد که درسال 1810 میلادی مجموعه ای از طرح های رنگی را از روی نقاشی های مشهور تولید کرد که به سرعت با موفقیت روبرو شد.این طرح ها را عده ای خریداری کردند و با نخ پشمی آلمانی که به ((نخ پشمی برلینی)) معروف بود کار کردند که از نظر بافت و رنگ بسیار بهتر از دیگر کارهای قابل دسترس در بازار بودند. این سبک کار منتج به طرح های تولیدی شد که ((برلین دودی)) نامیده میشد.

همچنین ترکی دوزی دوباره متداول شد و مردم پسند گردید و برای تصاویر گل های برجسته بر روی کوسن ها و پشت صندلی ها به کار رفت که در آن ها گل های رز کلم پیچ گونه ی بسیار بزرگ به صورت مخمل دوزی با منگوله و شرابه بر روی پس زمینه ای از دوخت اریب یا ضربدری کارشده بود.

هنر سوزن دوزی جدید

در اواخر قرن نوزدهم میلادی،ویلیام موریس (william morris)) در انگلستان سبک جدیدی را در طراحی تاپستری و کوبلن ترویج کرد.

سوسن های سفید جای گل های رز تکراری و عادی شده را گرفت،رنگ های آبی و سبز ملایم برای زمینه استفاده شده و تصاویر کلاسیک ((پیش از رافائل)) به تدریج ظاهر گرید.این سبک قسمتی از مکتب جدید هنر سوزن دوزی شد. در طول سال های جنگ و رکورد و بحران در اروپا،در قرن بیستم،در فعالیت های دوخت تاپستری یک بار دیگر در اروپا و آمریکا رونق یافت. این گرایش جدید موجب گسترش ایده هایی برای طرح ها و الگوهای تاپستری شد که استمرار محبوبیت تاپستری را تضمین کرد.

تاریخچه ی تاپستری

در گذشته،تاپستری ها نقش بزرگی در طراحی داخلی خانه ها داشتند،با طرح هایی که نقاشان حرفه ای آن زمان برای تاپستری ها طراحی میکردند یا دوزندگان تاپستری خودشان ارائه میکردند. این تاپستری تصویری قدیمی،نه تنها به عنوان منبع الهام برای آثار بعدی،بلکه به دلیل سهمی که در تاریخ یک جامعه داشته اند،برای مطالعه بسیار جذاب هستند.بیش ترین جذابیت آن ها به علت سادگی بعضی از تصاویر در کنار پیچیدگی طرح های دوخت و بافت های مورد استفاده است.